Bij vereffening van erfenissen worden partijen en advocaten geconfronteerd met tegenstrijdige antwoorden van notarissen op de volgende vraag:
Bent u bereid uitvoering te verlenen aan het vonnis van de familierechtbank dat uw vereffeningsstaat goedkeurt en bekrachtigt, maar waartegen recent hoger beroep werd aangetekend?
Het theoretische uitgangspunt is het volgende.
De vereffeningsstaat van de notaris-vereffenaar die niet wordt aanvaard door de partijen wordt aan de familierechtbank voorgelegd en desgevallend door de rechter bekrachtigd of licht gewijzigd. Dergelijke vonnissen van de familierechtbank zijn uitvoerbaar bij voorraad.
De uitvoerbaarheid bij voorraad van een vonnis wil zeggen dat de belanghebbende partij het recht heeft de uitvoering van dergelijk vonnis af te dwingen zelfs indien de tegenpartij nog beroep aantekent tegen dit vonnis.
De artikelen 1397-1398 Ger. W. (sinds Potpourri I) zijn van toepassing en stellen als algemene regel immers dat de vonnissen van de familierechtbank altijd uitvoerbaar zijn, ook indien beroep wordt aangetekend.
Art. 1397 Ger. Wetboek : Behoudens de uitzonderingen die de wet bepaalt of tenzij de rechter, ambtshalve of op verzoek van een van de partijen, bij met bijzondere redenen omklede beslissing anders beveelt, onverminderd artikel 1414, zijn de eindvonnissen uitvoerbaar bij voorraad, zulks niettegenstaande hoger beroep en zonder zekerheidsstelling indien de rechter deze niet heeft bevolen.
Behoudens de uitzonderingen die de wet bepaalt of tenzij de rechter, ambtshalve of op verzoek van een van de partijen, bij met bijzondere redenen omklede beslissing anders beveelt en onverminderd artikel 1414, schorsen verzet of hoger beroep van de versteklatende partij tegen eindvonnissen die bij verstek zijn gewezen daarvan de tenuitvoerlegging.
Vonnissen alvorens recht te doen, waartoe alle voorlopige maatregelen behoren, zijn van rechtswege uitvoerbaar bij voorraad.
Art. 1398 Ger. Wetboek : De voorlopige tenuitvoerlegging van het vonnis geschiedt alleen op risico van de partij die daartoe last geeft. Zij geschiedt zonder borgstelling indien de rechter deze niet heeft bevolen en onverminderd de regels inzake kantonnement.
Optie 1 luidt als volgt:
Wij verwijzen naar het schrijven van Meester Kumpen van ……. waarin hij ons kopie laat geworden van het vonnis van de familierechtbank van 5 maart 2019 waarbij de vereffeningsstaat werd gehomologeerd en de betekening ervan op ………… Er werd hoger beroep aangetekend tegen dit vonnis. Evenwel verzoekt Meester Kumpen ons over te gaan tot uitvoering van het vonnis van de familierechtbank ingevolge het principe van uitvoerbaarheid bij voorraad. Meester Kumpen geeft mee in zijn schrijven dat de cliënten bereid zijn de gevolgen van de uitvoering van het vonnis te dragen, ondanks het hoger beroep.
Bijgevolg gaan wij over tot uitkering van de tegoeden op onze rekening, conform de geactualiseerde afrekening in bijlage, tenzij u ons een andersluidende beschikking van de rechtbank bezorgt ten laatste op …
Ik stuur deze brief aan alle partijen en hun advocaten. Met vriendelijke groeten,
Optie 2 luidt als volgt:
Ik verwijs naar artikel Art. 1223 § 5 Ger. Wetboek :
§ 5. In geval van homologatie van de staat van vereffening houdende het ontwerp van verdeling geeft de griffier kennis van de uitspraak aan de notaris-vereffenaar. De notaris-vereffenaar rangschikt de uitspraak die in kracht van gewijsde is gegaan onder zijn minuten.
Een uitspraak is slechts in kracht van gewijsde indien de beroepsprocedure is doorlopen van zodra het beroep werd aangetekend. Vermits in artikel 1223 Ger. W. geen melding wordt gemaakt van de mogelijkheid om de notaris te dwingen uitvoering te geven aan een vonnis dat niet in kracht van gewijsde is getreden kan de notaris geen gevolg geven aan uw verzoek.
De notaris-vereffenaar is enkel verplicht om de definitief gehomologeerde vereffeningsstaat te bewaren onder de minuten van zodra deze in kracht van gewijsde is getreden (dwz na het doorlopen van de beroepsprocedure).
De rangschikking onder de minuten van het homologatievonnis is niet mogelijk gelet op het gebrek aan kracht van gewijsde (artikel 1223, § 5 Ger. W.).
We kunnen geen gevolg geven aan uw verzoek ; u dient de beroepsprocedure af te wachten.
Optie 3 luidt als volgt:
De notaris heeft aan alle raadslieden meegedeeld dat hij geen gevolg kan geven aan het verzoek tot voorlopige uitvoering van het vonnis, zelfs niet onder ontbindende voorwaarde van een mogelijke herziening door het Hof van Beroep.
Eén procespartij stelt dat de notaris zich niet kan onttrekken aan de uitvoerbaarheid bij voorraad van het vonnis uitgesproken door de Familierechtbank.
Bijgevolg staat het onmiskenbaar vast dat op 8 april 2019 een ernstige moeilijkheid bestaat, naar aanleiding van de interpretatie en het al dan niet samenlezen van de artikelen 1397, 1398 en 1223, §5 Gerechtelijk Wetboek, welke moeilijkheid de afhandeling van de vereffening-verdeling volledig belet.
De notaris-vereffenaar stelt een PV van tussengeschil op en legt de vraag voor aan de familierechtbank – als een tussengeschil – conform art. 1216 Ger. W.
VOORLOPIGE CONCLUSIE :
Ondergetekende is van oordeel dat enkel optie 1 de correcte handelwijze is. Optie 2 biedt geen antwoord over de uitvoerbaarheid bij voorraad maar enkel over de verplichting van het notariaat tot het bewaren van gerechtelijke akten onder hun minuten. Optie 3 lijkt vooral ingegeven door de bezorgdheid van de notaris om zich in te dekken tegen een mogelijke beroepsaansprakelijkheid.
Ondergetekende is van oordeel dat de weigering van notariële dienstverlening om de gehomologeerde vereffe-ningsstaat te integreren in een uitvoerbare notariële akte – onder de ontbindende voorwaarde van een mogelijke herziening door het Hof van Beroep – onwettig is en strijdig met artikel 2 van de wet op het notarisambt : “ de notarissen zijn verplicht hun ambt te verlenen wanneer ze daartoe worden verzocht.”
Het geschil wordt aan de rechtbank voorgelegd. (wordt vervolgd)
René KUMPEN
